Asunción, Agencia IP.- Juan Benegas, ojekuaáva «El Abuelo», oñangareko hína peteĩ tradición ancestral oikovéva. Ha’e oguereko ipuesto Mercado San Lorenzo-pe, hérava «Pohã Raity», ha upépe ohepyme’e opáichagua pohã ñana. Ko Tavarandu Árape, karai Juan rembiapo omombarete ñane mba’e teete.
Karai Juan oikuave’ẽ opaichagua pohã ñana ha ka’avo, ha omombe’u ñandéve peteĩteĩva rehegua mba’eporã reheve:
- Cangoroza: Ko ka’avo ideprovécho oñepohano hag̃ua calambre ha tete hasy. Avei ojeporu higiene íntima-pe, oñepohano hag̃ua herida ha eczema pire rehegua, ha próstata.
- Marcela: Ojeipuru omoporãve hag̃ua digestión, resfrío ha asma. Avei ojeporu oñemoporãve hag̃ua diabetes ha ikatu ojeipuru avei ojeguereko ramo cólico, calambre ha omohenda hag̃ua menstruación.
- Corazón de India: Ko ka’avo oñemomba’eguasueterei ikatu haguére ombohovái insomnio ha trastorno nervioso, oipytyvõva oke porãve hag̃ua.
- Yate’i ka’a: Iporãiterei oñepohano hag̃ua py’a ha’éva gas ha cólico, iporã avei apéndice inflamado-rã.
- Toro rati: Ojepuru oñepohano hag̃ua encía ha ahy’o rasy, tĩsyry, hu’u ha bronquitis.
- Francisco Álvares: Ko pohã ha’e peteĩ aliado ojecontrola hag̃ua diabetes, ácido úrico ha colesterol. Avei, oje’e oipytyvõ pérdida de peso-pe.
- Salvia: Ha’e peteĩ tónico iporãitereíva ñande py’ápe, ojeporúva diurético-icha ha oñepohano hag̃ua umi problema nervioso. Avei ideprovécho oñepohano hag̃ua úlcera.
- Yagua rundi: Ko ka’avo ojepuru ymaite guive omoporãve hag̃ua tos ferina, tĩsyry ha tĩpa’ã, oipytyvõva ombopy’aguapy hag̃ua ñande pytuhẽ.
- Ajenjo: Ojekuaa ikatuha oipytyvõ cólico ha tye rasy, ajenjo ha’e peteĩ pohã iporãva umi hasývape py’agui g̃uarã.
- Clavo de olor: Ko pohã ipu’akapáva oipytyvõ tuguy ñemboty (trombosis) ha omboguejy hag̃ua tuguy asuka. Avei, oguereko mba’eporã antiinflamatorio ha analgésico.
- Boldo: Ojepuru heta omoporãve hag̃ua tye mba’asy ha py’a pohýi.
«Pohã Raity» opytáva Mercado San Lorenzo-pe. Ta’anga: Agencia IP. - Borraja: Iporã oñepohano tĩsyry, ha mbovevúi problema respiratorio.
- Urusu he’ẽ: Ko pohã ojepuruve oñepohano afonía, ha’égui peteĩ expectorante ha laxante iporãva. Avei, ideprovécho oñepohano hag̃ua tĩpa’ã ha ita riñónpe.
- Hinojo: Ojekuaa ha’eha expectorante ha antiinflamatorio. Avei omokyre’ỹ jekuaru, ha oipytyvõ umi tapicha orekóva obesidad ha retención de líquido.
- Malva: Ojeipuru oñepohano hag̃ua mba’asy ovario rehegua, oipytyvõva oñembohovái hag̃ua mba’asy sistema reproductivo kuña rehegua.
- Cola de caballo: Oguerekógui propiedad diurética, oipytyvõ omboguejy hag̃ua retención de líquido ha oreko efecto antioxidante ha antiinflamatorio. Avei iporã ojekuaruve porã hag̃ua.
Ta’anga: Agencia IP. - Ka’a he’ẽ: Ko ka’avo ojepuru oñepohano hag̃ua artritis, obesidad, depresión, ha colesterol yvate. Avei, omopohano py’a hasy ha ideprovécho oñepohano hag̃ua reumatismo.
- Ñandypa: Ojekuaa ha’éva peteĩ adelgazante natural, oipytyvõ pérdida de peso-pe.
- Cebada: Ymaite guive ojeporu antipirético ramo, iporã oñemboguejy hag̃ua akãnundu.
Ha katu, ko’ã ikatu ojapo vai mitãme. Dr. Robert Núñez, pediatra, omomba’e guasu ko’ã infusión noñerecomendai mitãnguérape g̃uarã. «Mitãnguéra oreko hína sistema inmunológico inmaduro, ndikatúiha ometaboliza hekoitépe ambue mba’e», he’i Núñez. Omyesakã umi reacción adversa gastrointestinal, ha’eháicha vómito ha diarrea, ikatu ogueru deshidratación ha umi káso ivaivéva, shock.
Avei, Dr. Núñez omomba’eguasu peteĩ ojehúva jepi hetave ojeporúvo medicina alternativa: tapichakuéra ndohói oconsulta mboyve. «Sapy’ánte umi tapicha ojeroviaiterei ko’ã pohã rehe ha ndohekái atención médica itiempoitépe, ikatúva ipukuve ojediagnostica hag̃ua ha ogueraha ñemanóme».